<<< terug

PhD-student Humboldt Universiteit Politieke Wetenschappen en Sociologie, Julius Kölzer, doet onderzoek naar het stemgedrag van Duitse jongeren. Hij stelt dat de Duitse traditionele partijen, CDU en SPD, niet genoeg de focus leggen op jonge stemmers.

Door: Fabio Yasamin

Hoe komt het dat Duitse jongeren steeds vaker op ultralinkse of -rechtse partijen stemmen?

“Volgens deskundigen heeft dit onder andere te maken met onderwijs. Voor oudere generaties was een goede opleiding niet altijd noodzakelijk om een zekere maatschappelijke positie te bereiken. Voor jongeren van nu ligt dat anders. Onderwijs is essentieel geworden – niet alleen voor succes, maar ook voor status.

Onderzoek wijst uit dat jonge mannen zonder opleiding in Duitsland een veel grotere kans hebben om op de AfD te stemmen. In het bijzonder in Oost-Duitsland voelen veel jonge mannen zich achtergesteld: ze hebben geen of een lage opleiding, volgen vaak technische opleidingen en stromen in banen die vroeger zekerheid en status boden. Die garanties zijn tegenwoordig grotendeels weggevallen. Dat leidt tot onzekerheid – over werk, over toekomst, maar ook over hun plek in de maatschappij. Opgeleide jonge vrouwen daarentegen kiezen eerder voor partijen als Die Linke

Daarbij komt een gevoel van verlies aan traditionele mannelijkheid en sociale status. De AfD weet deze gevoelens slim te bespelen via sociale media, met boodschappen die inspelen op anti-wokesentimenten: dat mannen zogenaamd geen mannen meer mogen zijn, dat feminisme iets zou hebben 'afgenomen'. Bekende figuren als Elon Musk of de gebroeders Tate worden in dat discours vaak opgevoerd als rolmodellen van 'mannelijke trots'.”

Waarom zijn de traditionele partijen niet populair onder jongeren?

“Ze lijken jongeren grotendeels te negeren. De focus van de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU) en Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD) ligt vooral op oudere kiezers, omdat die het grootste deel van het electoraat vormen. Jongeren, die nog geen vaste partij identificatie hebben, worden daardoor sneller beïnvloed door actuele thema’s en alternatieve stemmen. Traditionele partijen hebben belangrijke thema’s als het klimaat onvoldoende opgepakt. Voor veel jongeren wekt dat de indruk dat deze partijen hun zorgen niet serieus nemen – en dat duwt hen verder weg.

Vroeger was politieke voorkeur vaak institutioneel ingebed: als je naar de kerk ging, stemde je op de CDU; als je in de fabriek werkte, op de SPD. Die wereld is grotendeels verdwenen. Jongeren groeien nu op in een samenleving met minder vaste structuren, meer sociale media en minder vanzelfsprekende loyaliteit aan gevestigde partijen.”

Hoe zou jij de rol sociale media omschrijven tijdens de verkiezingscampagne?

“Als heel belangrijk. De verkiezingscampagne van 2025 werd sterk beïnvloed door sociale media, iets wat tijdens de vorige verkiezingen in 2021 nog nauwelijks een rol speelde. TikTok was toen nog geen factor van betekenis. Nu is het een belangrijk platform, zeker voor Die Linke. De partij heeft een gerichte TikTok-campagne gevoerd, met Heidi Reichinnek als uitgesproken gezicht. Zij weet echt hoe ze moet communiceren op dat platform – toegankelijk, persoonlijk en overtuigend.”

Toch is het nog lastig om de precieze invloed van sociale media op verkiezingsuitslagen vast te stellen. Er zijn weinig betrouwbare onderzoeken, omdat het moeilijk te meten is. Wat wel duidelijk is: in de aanloop naar de verkiezingen ontstond er een grote behoefte aan politieke informatie, en sociale media voorzagen daarin. Die Linke profiteerde daarvan, mede omdat zij al maandenlang aan hun online platform werkten.”

Lange tijd was het onzeker of Die Linke de Bondsdag zou halen, maar vlak voor de verkiezingen wisten ze die twijfels weg te nemen. Hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen?

“In de laatste weken voor de verkiezingen groeide de steun voor Die Linke. Dat had mede te maken met de opmars van de AfD, die bij veel kiezers zorgen opriep. In vergelijking met SPD, FDP en De Groenen, die allemaal regeringsverantwoordelijkheid droegen en compromissen sloten, bleef Die Linke geloofwaardig – zij hadden immers geen samenwerking met de AfD en zaten ook niet in de regering. Ze kwamen daardoor geloofwaardiger over. Bovendien is de speech van Heidi Reichinek in Bondsdag ook belangrijk geweest.”

Hoe staat Die Linke er nu voor?

"Tegen mijn verwachting in heel goed. Na de verkiezingen zijn ze van 8,8 procent van de stemmen naar 10 procent gegaan, aldus de recentste peilingen. Ik dacht eerst dat het slechts een proteststem zou zijn, maar het tegendeel bleek waar – de aanhang bleef en groeit zelfs. Die Linke is niet de enige partij die is gegroeid: de AfD, die op de verkiezingsdag 20 procent stemmen kreeg, staat nu op 23 procent is de peilingen, dat had ik wel meer zien aankomen.”

Wat ons opviel tijdens de gesprekken met jongeren, is dat linkse stemmers beter georganiseerd waren dan bijvoorbeeld rechtse jongeren. Hoe verklaar je dat?

“De studenten aan de Humboldt-Universiteit die Die Linke steunen, zijn doorgaans goed geïnformeerd, nemen actief deel aan protesten en voelen zich sterk verbonden met een links milieu. Binnen die groep geldt alles wat met de AfD te maken heeft als taboe.”

“Bij de jongere AfD-stemmers ligt dat anders. Zij halen hun informatie vooral van sociale media, maar zijn over het algemeen minder goed geïnformeerd. Ze hebben minder een groepsidentificatie. Er is het stereotype dat ze vooral ‘tegen links’ zijn, zonder een goed doordachte ideologische basis.”

Hoe ziet de Duitse politiek er in 2029 uit?

“Daar durf ik geen uitspraken over te doen.”

<<< terug